لجستیک فرایند هماهنگی و اجرای کارآمد حمل و نقل و نگهداری کالا از مبدا تا مقصد می‌باشد. از لحظه تولید تا توزیع و تحویل نهایی به مشتریان، لجستیک بخشی ضروری در یک زنجیره تامین موفق است. لجستیک برای صنایع مختلف اهمیت زیادی دارد، در اقع این چیزی بیش از جابجایی محصولات از یک مکان به مکان دیگر می‌باشد. تولیدکنندگان به منظور حفظ کارایی، کاهش هزینه ها و اطمینان از برآورده شدن نیازهای مصرف‌کنندگان، قویا به لجستیک وابسته هستند. در این مقاله در خصوص مفهوم لجستیک، ضرورت آن و مزایایی که برای کسب‌وکار به همراه دارد اطلاعات مفیدی آورده شده است.
لجستیک چیست؟
لجستیک به انتقال استراتژیک کالاها از نقطه مبدا به نقطه مقصد اشاره دارد. این اصطلاح در ابتدا برای حمل و نقل تجهیزات نظامی به سربازان در خط مقدم استفاده می‌شد، اما با ظهور تجارت الکترونیک و خرید آنلاین امروزه لجستیک جزئی از زنجیره تامین جهانی است.
لجستیک فرآیند هماهنگی، تهیه، ذخیره و توزیع کالا و محصولات است. درواقع، لجستیک چارچوبی است که به موجب آن انواع کسب‌وکارها می‌توانند مواد اولیه مورد نیاز را تهیه کنند، کالاهای تولید شده را انبار و به دست مشتریان نهایی برسانند. واحد لجستیک امور مربوط به تدارکات، مدیریت موجودی، توزیع، انبارداری، حمل‌ونقل، بسته‌بندی و … را تا لحظه تحویل به مشتری پوشش می‌دهد.
به منظور کاهش هزینه‌ها، حفظ موقعیت شرکت در فضای رقابتی موجود و تحویل به موقع محصولات به مشتریان، لجستیک امری ضروری می‌باشد. امور مربوط به لجستیک عبارتند از:
- دریافت مواد خام از تامین‌کنندگان
- انبارداری محصولات در انبار
- انتقال و حمل و نقل محصولات از مکانی به مکانی دیگر
بخش مهمی از لجستیک، گام‌هایی است که به منظور بالا بردن رضایت مشتریان انجام می‌شود. برنامه‌ریزی تقاضا، مدیریت موجودی و خدمات‌رسانی به مشتریان عواملی هستند که در این حوزه به آنها پرداخته می‌شود. مجموعه این عوامل تضمین می‌کنند که کالاهای مورد نیاز مصرف‌کنندگان با کیفیت عالی و به موقع به ایشان تحویل داده شود.
نرم افزار مدیریت لجستیک به گسترش آنچه که صنعت لجستیک مستلزم آن است و نحوه ارائه کالا به مصرف کنندگان کمک زیادی کرده است. همانطور که فناوری به تغییر جهان ما ادامه می دهد، تأثیر آن بر صنعت لجستیک نیز روز به روز بیشتر می‌شود و باعث تغییر در نحوه تحویل سریع و کارآمد محصولات به مصرف کنندگان می‌گردد.
لجستیک چه تفاوتی با مدیریت زنجیره تامین دارد؟
گاهی اوقات لجستیک با زنجیره تامین اشتباه گرفته می‌شود. زنجیره تامین به زنجیره وسیع‌تری از کالاها و محصولات قبل از ورود به تجارت شما اشاره دارد. در ادامه مطلب، توضیحاتی در خصوص مفهوم این دو عبارت آورده شده است:
زنجیره تامین
کل فعالیت‌های مربوط به تامین مواد اولیه، تبدیل آنها به محصولات نهایی و توزیع کالاهای نهایی بین مصرف‌کنندگان در زنجیره تامین جای می‌گیرد. در نظر داشته باشید، بیزنس شما روی زنجیره تامین کنترل کمی دارد یا اصلا کنترلی روی آن ندارد.
لجستیک
لجستیک بخشی از زنجیره تامین است که کسب‌وکار شما مستقیما روی آن کنترل دارد. واحد لجستیک بسته‌بندی، حمل‌ونقل، مدیریت موجودی و انبارش محصولات را پوشش می‌دهد.
چرا لجستیک مهم است؟
طبق تحقیقات انجام‌شده بیش از 60 درصد از شرکت‌های آمریکایی و اروپایی در سال 2020 ، تا 20 درصد از درآمد خود را به دلیل اختلالات لجستیکی از دست داده‌اند. یک استراتژی لجستیکی بهینه برای موفقیت یک کسب‌وکار اهمیت زیادی دارد، این موضوع به ویژه برای شرکت‌های نوپا و متوسط اهمیت ویژه‌ای دارد.
کارایی واحد لجستیک در سازمان شما، ارتباط نزدیکی با میزان رضایت مشتریان از کسب‌وکار شما خواهد داشت. به طور مثال حمل و نقل کالا، بسته‌بندی و تحویل آن همگی مواردی هستند که اگر به درستی انجام نشوند، بر میزان رضایت مشتریان شما تاثیر خواهند داشت.
لجستیک به طور غیرقابل انکاری با هر چیزی که می‌خریم در هم تنیده است. در کلیه شرکت‌ها، استفاده صحیح از لجستیک برای داشتن عملکردی مناسب امری ضروری است. داشتن یک واحد لجستیک موثر به ساده‌سازی ارتباطات و کاهش هزینه‌ها منجر خواهد شد. علاوه‌براین، لجستیک موثر به تقویت روابط بین تامین‌کنندگان، خدمات حمل و نقل و انبارش از طریق سیستم های خودکار کمک می‌کند.
انواع لجستیک کدامند؟
سه نوع لجستیک وجود دارد که در ادامه مطلب آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
لجستیک درونی(Inbound logistics)
فرایند انتقال مواد خام از تامین کننده به تولید کننده، لجستیک درونی نامیده می‌شود. مدیریت لجستیک درونی شامل سفارش‌دهی خودکار می‌باشد و بدین ترتیب، تولیدکنندگان همیشه مواد اولیه مورد نیاز برای تولید کالاهای جدید را دراختیار خواهند داشت.
لجستیک بیرونی(Outbound logistics)
لجستیک بیرونی به انتقال محصولات نهایی به مرحله بعدی زنجیره تامین اشاره دارد. در واقع این عبارت به معنای انتقال محصولات از تولیدکنندگان به انبار، مراکز توزیع، خرده فروشان و ارسال آنها به مشتریان نهایی می‌باشد. درصورتیکه مدیریت لجستیک درونی یک سازمان ناکارآمد باشد، فرایندهای لجستیک بیرونی و در نهایت کل زنجیره تامین مختل خواهد شد.
لجستیک معکوس(Reverse logistics)
لجستیک معکوس فرایند بازگرداندن کالاها در زنجیره تامین از کاربران نهایی به مراکز توزیع، خرده فروشان و تولیدکنندگان می‌باشد. لجستیک معکوس معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که محصول آسیب‌دیده باشد، نیاز به تعمیر داشته باشد و یا عمر مفیدش به پایان رسیده باشد. فرایند لجستیک معکوس از نقطه فروش آغاز شده و تا نقطه دفع ادامه خواهد داشت.
مدیریت لجستیک چیست؟
مدیران لجستیک بر فرایندهای مربوط به این حوزه نظارت دارند. مدیریت لجستیک در واقع جنبه استراتژیک لجستیک است؛ که شامل تهیه، حمل‌ونقل و ذخیره سازی مواد اولیه، قطعات و موجودی نهایی (کالاها و خدمات) از مبدا تا نقطه مقصد می‌باشد. اهداف مدیریت لجستیک عبارتند از:
- محصول مناسب به مصرف‌کننده تحویل داده شود.
- محصول مناسب در مقدار صحیح و مناسب به مصرف‌کننده تحویل داده شود.
- محصولات در زمان مناسب به مصرف‌کننده تحویل داده شوند.
- محصولات در شرایط مناسب به مصرف‌کننده تحویل داده شوند.
- محصولات با قیمت مناسب به مصرف‌کننده تحویل داده شوند.
مزایای مدیریت لجستیک کدامند؟
مدیریت لجستیک یکی از دغدغه‌های اصلی هر کسب‌وکاری است. در واقع مدیریت لجستیک تاثیر زیادی روی راندمان یک شرکت خواهد داشت. برخی از مزایای مدیریت موثر لجستیک عبارتند از:
شفافیت
مدیریت لجستیک موجب ایجاد شفافیت بیشتر در زنجیره تامین خواهد شد. این امر به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا هزینه‌ها را کنترل کنند، مشکلات زنجیره تامین را شناسایی کنند، برنامه‌ریزی تقاضا انجام دهند و بینش‌هایی درست درباره فرصت‌های بازار به دست آورند.
کاهش هزینه‌های سربار
مدیریت لجستیک این امکان را فراهم می‌آورد تا با کنترل موجودی، هزینه‌های اضافی در حوزه‌هایی همچون حمل و نقل و یا فضای انبار کاهش یافته و بدین‌ترتیب هزینه‌های سربار کاهش پیدا کنند.
بهبود تجربه مشتری
تجربه مشتری، محرکی عالی برای افزایش فروش می‌باشد. تحویل دقیق و سریع سفارشات، تجربه مشتری را بهبود بخشیده که به تبع آن وفاداری به برند و میزان سودآوری نیز افزایش خواهد یافت.
جلوگیری از ضررهای احتمالی
مدیریت لجستیک به چندین روش به جلوگیری از ضرر کمک می کند. یکی از این روش‌ها، حسابداری موجودی واقعی است. شرکت شما با اطمینان از شرایط ذخیره سازی و حمل و نقل بهینه(مانند مدیریت دما و رطوبت)، از فساد و آسیب کالاها جلوگیری می‌کند.
پشتیبانی از توسعه
پیش‌بینی تقاضا با محاسبه واقعی نیازهای موجودی و سفارشات، حمل و نقل و ذخیره سازی بر اساس آن، از توسعه پشتیبانی می‌کند. علاوه بر این، استفاده از بهترین شیوه‌های مدیریت خدمات لجستیک به سازمان‌ها کمک می‌کند تا سفارش‌های بیشتری را به‌موقع به مصرف‌کنندگان تحویل دهند.
حفظ مزیت رقابتی
تحویل صحیح و به موقع سفارش‌ها، عاملی اساسی در تجربه مشتری(CX) است. مدیریت لجستیک به یک شرکت کمک می کند تا تعهدات خود را به موقع عملی کند و مزیت رقابتی خود را تقویت نماید.
چگونه استراتژی لجستیک را بهینه کنیم؟
به منظور بهبود استراتژی لجستیک، ابتدا باید مدیریت اهداف خود را مشخص کند تا بهترین مسیرها را برای رسیدن به آنها بیابد. برخی از این اهداف عبارتند از:
- کاهش هزینه‌ها
- ایجاد درآمد بیشتر
- بهبود زمان تحویل به مشتری
- تحویل محصول با کیفیت مناسب
معمولا ترکیبی از همه این اهداف برای انواع کسب‌وکارها ضروری است. با این وجود، کاهش هزینه‌ها معمولا اولویت بیشتری دارد.
پرسش‌های متداول
لجستیک چیست؟
لجستیک به فرآیند کلی مدیریت نحوه تهیه، ذخیره، حمل و نقل و تحویل محصولات در مقصد نهایی اشاره دارد. مدیریت لجستیک شامل شناسایی توزیع کنندگان و تامین کنندگان بالقوه و تعیین نحوه دسترسی به آنهاست.
لجستیک چه نقشی در شرکت دارد؟
لجستیک وظایفی همچون تهیه مواد اولیه، حمل و نقل، تحویل، ذخیره‌سازی، بسته‌بندی، جابجایی محموله، پردازش توزیع و … را در شرکت برعهده دارد.
مولفه‌های اصلی در لجستیک کدامند؟
پنج مؤلفه اصلی مدیریت لجستیک عبارتند از:
- برنامه ریزی: ذخیره سازی، انبارداری و جابجایی مواد
- بسته بندی
- کنترل موجودی
- حمل و نقل
- اطلاعات و کنترل